Cognitieve psychologie: wat is dat?

Wat is cognitieve psychologie? Kom het te weten met de psychologiecursussen van NHA

Cognitieve psychologie is een deelgebied van de psychologie waarin mentale functies worden bestudeerd, zoals het bewustzijn, de emotie, de taal, de aandacht, informatieverwerking en controle over gedrag. De cognitieve psychologie onderzoekt de complexe relatie tussen het vermogen om kennis op te doen (de cognitie) en het gedrag van een mens.

Cognitieve psychologie: uitgangspunten

Een belangrijk uitgangspunt van de cognitieve psychologie is dat het menselijk gedrag samenhangt met en verklaard kan worden vanuit de innerlijke processen in de menselijke geest. De cognitieve psychologie verzet zich uitdrukkelijk tegen de visie dat menselijk gedrag alleen maar het gevolg is van prikkels. Een cognitief psycholoog gaat in de menselijke geest zoeken naar een verklaring van het tot stand komen van menselijk gedrag, gebruikmakend van wetenschappelijk onderbouwde methodes.

De innerlijke geestelijke processen die de cognitieve psychologie bestudeert, zijn onder meer:

• Hoe ontwikkelt een individu het vermogen om te denken?
• Hoe ontwikkelt zich het vermogen om te spreken?
• Hoe verklaart een mens nieuwe informatie die hij waarneemt?
• Hoe brengt hij zijn waarnemingen in verband met kennis die hij reeds heeft opgedaan?
  Hoe slaat hij nieuwe informatie op in zijn geheugen en gebruikt hij deze op een later tijdstip?

Het gedrag van een mens volgens de cognitieve psychologie

Volgens de cognitieve psychologie wordt het gedrag van een mens niet louter bepaald door willekeurige prikkels. Een mens neemt allerlei dingen in zijn omgeving waar en verwerkt deze informatie op een actieve manier. Hij brengt nieuwe waarnemingen in verband met vroegere ervaringen en trekt hier conclusies uit. De geestelijke processen in het menselijk brein verklaren voor een groot gedeelte zijn gedrag.

Een mens kan zijn gedrag dus sturen door zijn manier van denken, en is niet louter een speelbal van allerlei waarnemingen en prikkels. Hierin onderscheidt een mens zich van een dier. Het actieve denkvermogen van een mens ontwikkelt zich voortdurend vanaf de geboorte.

Cognitieve therapie

Uit de cognitieve psychologie is de cognitieve therapie voortgekomen. Deze therapie heeft als uitgangspunt dat psychische klachten vaak voortvloeien uit een irrationele manier van denken over bepaalde gebeurtenissen. Deze ‘verkeerde’ denkpatronen leiden tot geestelijke problemen en ongewenst of problematisch gedrag, bijvoorbeeld agressie, overdreven angsten, depressie en het vermijden van sociale contacten. De cognitieve therapie is erop gericht om irrationele denkpatronen om te buigen naar een rationele en logische manier van denken, met als doel de psychische klachten van de patiënt te verminderen. 

Cognitieve psychologie opleiding

De cognitieve psychologie is een belangrijk deelgebied van de psychologie en komt daarom aan bod in vrijwel alle opleidingen psychologie. Sommige hogescholen en universiteiten organiseren een afzonderlijk masterprogramma (toegepaste) cognitieve psychologie.

Een degelijke inleiding tot de cognitieve psychologie vind je in diverse psychologiecursussen van NHA. In de ‘Basisopleiding toegepaste psychologie met gezondheidspsychologie’ worden bijvoorbeeld de verschillende psychologische stromingen en de cognitieve psychologie besproken.